ရွဥ့္မတက္ (သို ့မဟုတ္) ကုန္းကညြတ္ (Asparagus Racemosus Lin)

ရွဥ္႔မတက္ကို ကုန္းကညႊတ္ဟုလည္းေခၚၾကသည္။ ရွဥ္႔မတက္၏ ရုကၡေဗဒအမည္ မွာ(Asparagus Racemosus Lin) ျဖစ္သည္။ ျမန္မာအမည္ျဖင့္ ကညြတ္ရွဥ္႔မတက္ဟု ေခၚသည္။ ရွဥ္႔မတက္၏ မူလမ်ိဳးရင္းမွာ ႏွင္းပန္းမ်ိဳးရင္း ျဖစ္သည္။

ပံုသ႑ာန္အားျဖင့္ ဆူးျခံဳႏြယ္ျဖစ္ျပီး ဆူးငယ္ေလးမ်ား အမ်ားအျပား ပါရွိ ေလသည္။ အပင္ေအာက္ေျခေျမၾကီးထဲတြင္ ဥမ်ား မ်ားျပားစြာအုေနတတ္သည္။ အရြက္မွာ ငွက္ ေမႊးရြက္ ေပါင္းျဖစ္သည္။ရြက္ျမြာမ်ားမွာ အစိမ္းရင့္ေရာင္ရွိ၍ အပ္ေခ်ာင္း သ႑ာန္ျဖစ္ သည္။ ရွဥ့္မတက္အပြင့္မွာ ျဖဴ၍ေသးငယ္သည္။ ေမႊးၾကိဳင္ေသာ အနံ႔ရွိသည္။ အခိုင္ လိုက္ပြင့္တတ္သည္။ အသီးမွာ ငရုတ္ေကာင္းေစ႔ခန္႔ရွိကာ အသီးမွည့္လွ်င္ အနီေရာင္ ရွိသည္။

ျဗတိသွ်ေဆးက်မ္းႏွင့္ အိႏၵိယေဆးက်မ္းမ်ားအဆိုအရ ရွဥ့္မတက္၏ အေညွာက္ႏွင့္ ဥသည္ ဆီးရႊင္၀မ္းသက္ေစျပီး ႏွလံုးလုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္းမွန္ကန္ညီညြတ္ေစသည္။ ရွဥ္႔မတက္တြင္ Asparagin ဓာတ္တစ္မ်ိဳးပါ၀င္ျပီး ယင္းဓာတ္၏ အက်ိဳးတရားမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ ေဖာေရာင္နာ၊ ျမစ္ေခ်ာက္နာႏွင့္ ႏွလံုးတုန္ရင္ခုန္ေရာဂါမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုးသံုးေလသည္။ ေလထိုးေလေအာင့္၊ေက်ာက္တည္ေရာဂါ၊ ဒူလာပါဒရက္ ေရာဂါ မ်ားအတြက္လည္း မ်ားစြာအက်ိဳးျပဳေလသည္။

သိပၸံနည္းက်ဓာတ္ခဲြၾကည့္ပါမူရွဥ္႔မတက္ (၅)က်ပ္သား တြင္ ကယ္လိုရီခြန္အားယူနစ္ ၁၄ ေရေငြ႔ဓာတ္ ၉၂.၉ဂရမ္ အသားဓာတ္ ၁.၄ဂရမ္ ထံုးဓါတ္ ၂၁.၀မီလီဂရမ္ သံဓာတ္ ၉ မီလီဂရမ္ ဗီတာမင္(ေအ) ၁၀၀၀ယူနစ္ ဗီတာမင္(ဘီ) ၀.၁၆ယူနစ္ ဗီတာမင္(ဘီ၂) ၀.၁၉မီလီဂရမ္ နိုင္ယာစင္ဓာတ္ ၁.၄မီလီဂရမ္ ဗီတာမင္(စီ) ၃၃.၀မီလီဂရမ္တို႔ ပါ၀င္သည္။

ျမန္မာေဆးက်မ္းမ်ားအလိုအရ။ ရွဥ္႔မတက္သည္ခ်ိဳဆိမ္႔၏၊ခါး ၏၊ ခြန္အားကိုျဖစ္ေစ၏။ ၀မ္းမီးကို ေတာက္ေစကာ ၀ျဖိဳးေစ၏။ သုက္၊နို႔ရည္ကိုပြားမ်ားေစ၏။ ႏွလံုး ေရာဂါ၊ေသြးအန္၊ ေသြးက်၊ အဆုတ္နာတို႔ကို ေပ်ာက္ေစ၏သလိပ္သည္းေျခကိုနိုင္၏။ ေသြးလံုးေလလံုး ေရာဂါ၊ေဖါေရာင္ျခင္း၊မ်က္စိေရာဂါ၊အဖ်ားေရာဂါတို႔ကို ပယ္၏။ ရွဥ့္မတက္၏ စြမ္းရည္သည္ တစ္ကိုယ္လံုးကိုပ်ံ႕ႏွံ႔ေစကာ အက်ိဳးကိုျပဳသည္။ အသက္ ကိုလည္းရွည္ေစသည္ဟု ညႊန္းဆိုထားသည္။ဓါတ္သေဘာအရ သီတေတေဇာဓာတ္စာ၊ ဆီးမ်ား၊ ေလသက္ဟု မွတ္ေလသည္။

ဥအသံုး၀င္ပံု

(၁) ရွဥ္႔မတက္ဥကို ခ်က္ျပဳတ္စားျခင္း၊ႏြားနို႔ႏွင့္ ေရာက်ိဳ၍ သံုးေဆာင္ပါက ခြန္အားကို သိသာစြာတိုး၏။

(၂) ေခ်ာင္းေျခာက္ေရာဂါအတြက္ ရွဥ္႔မတက္ဥ၊မုယားၾကီးရြက္၊ သၾကားခဲျဖင့္ ေရာ ၍ေသာက္ရ၏။

(၃) အဆစ္အျမစ္မ်ား ေရာင္ရမ္းကိုက္ခဲျခင္းႏွင့္ တစ္ကိုယ္ လံုးကိုေဖါက္ျပန္ေစ သည့္ေလေရာဂါအတြက္ ရွဥ္႔မတက္ ဥရည္ သက္သက္ျဖင့္ခ်က္ထားေသာ ဆီျဖင့္ လိမ္းက်ံေပးရ၏။

(၄) ရွဥ္႔မတက္ဥကို က်ိဳ၍ သၾကားခဲေရာျပီး ပ်ားရည္ႏွင့္စပ္ေသာက္ပါက ဆီးပူ ေသာေရာဂါႏွင့္ ဆီးေအာင့္ေသာ ေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေစ၏။

(၅) ရွဥ္႔မတက္ ဥရည္တြင္ ပ်ားရည္ႏွင့္ ႏြားနို႔ေရာျပီး နံနက္၌ ေသာက္ပါက အပူအကိုက္ႏွင့္ သည္းေျခေရာဂါတို႔ကို ေပ်ာက္ ကင္းေစသည္။

(၆) ရွဥ္႔မတက္ဥကိုၾကိ္တ္၍ ညွစ္ရည္ႏွင့္ႏြားနို႕ေရာျပီး ေသာက္ သံုးေပးပါက ေက်ာက္တည္ေရာဂါကိုေပ်ာက္၏။

(၇) ရွဥ္႔မတက္ဥကိုၾကိတ္၍ ပ်ားရည္ေရာေသာက္ပါက မီးယပ္ေရာဂါေပ်ာက္၏။

(ဂ) သားသည္မိခင္မ်ားရွဥ္႔မတက္ဥအမွဳန္႔ကို ႏြားနို႕ႏွင့္ ေရာစပ္ေသာက္ျခင့္ျဖင့္ မိခင္၏ နို႔ရည္ကို တိုးပြားေစ၏။

(၉) ရွဥ္႔မတက္ဥရည္တြင္ ႏြားနို႔ေရာ၍ေသာက္ပါက အဆိပ္သင့္ျခင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုေပ်ာက္ ၏။

(၁၀) ခြန္အားတက္ၾကြေစရန္ကား ရွဥ္႔မတက္ဥကို အမွဳန္႔ၾကိတ္ျပီး ပ်ားရည္၊ ငရုတ္ေကာင္း အနည္းငယ္ ေရာစပ္ေသာက္ရ၏။

က်မ္းကိုး ျမန္မာ့ေဆး၀ါးပင္မ်ား

၀င္းသူရညြန္ ့ 

(21-10-2018)

ေဆးဖက္၀င္ ပင္စိမ္းပင္

ပင္စိမ္းပင္ 

 

ပင္စိမ္းပင္ ကို နိုင္ငံတကာ အေခၚအေ၀ၚ အရ (Ocimum basilicum), also called great basil or Saint-Joseph's-wort, is a culinary herb of the family Lamiaceae (mints) ျဖစ္ပါသည္။

ပင္စိမ္းပင္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံနွံ႔အျပားတြင္ ေပါက္ေရာက္ျပီး အပူပိုင္းေဒသတြင္ ပိုမို၍ ေပါက္တတ္ၾကသည္။ ပင္စိမ္းပင္သည္ သဘာဝအေလ်ာက္ ေပါက္ ေရာက္ေသာ အပင္ျဖစ္သည္။ စိုက္ပ်ိဳး၍လည္းရသည္။ မ်ိဳးေစ့မွတဆင့္ အပင္စိုက္ရန္ လြယ္ကူေသာအပင္ ျဖစ္သည္။ ေျမၾသဇာ အထူးမလိုအပ္လွ ေပ။ တႏွစ္လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္၊ သံုးႀကိမ္ အရြက္ကို ရယူႏိုင္၏။ ေနာက္က်လွ်င္ အလိုလို ေၾကြက်သြားသျဖင့္ ဂရုျပဳဖို႔
လိုအပ္လွေပသည္။ အရြက္ႏွင့္ အေစ့ကို ေဆးအျဖစ္ အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳၾကသည္။

ပင္စိမ္းပင္သည္ အပင္ငယ္မ်ိဳးျဖစ္ျပီး အျမင့္ႏွစ္ေပမွ သံုးေပခန္႔အထိ ရွိ၏။ အရြက္မွာ ေသးျပီးစိမ္းလ်က္ ႏူးညံ႔၏။ ရြက္နားမွာ လႊသြားပံုရွိသည္။ အပြင့္ျဖဴကေလးမ်ားပြင့္တတ္ကာ ရနံ႔မွာ အလြန္ေမႊးသျဖင့္ အခ်ိဳ႔သူမ်ားမွာ ယင္းခ်က္ ရာတြင္ အေမႊးနံ႔ရေစရန္ ဟင္းခတ္၍ အုပ္ကာ ခ်က္စားၾကသည္။ အပြင့္မ်ားသည္ အခို္င္လိုက္ပြင့္၍ ပြင္ခ်ပ္မ်ားေပၚတြင္ အေမြးႏု ကေလးမ်ား ရွိသည္။ တေပါင္း တန္ခူးလမ်ား၌ ပြင့္တတ္ၾကသည္။ အရသာမွာ ပူစပ္ေသာ အရသာျဖစ္ကာ ပင္စိမ္းမ်ိဳးအေနျဖင့္ ပင္စိမ္းျဖဴ၊ ဟင္းစားပင္စိမ္း၊ ပင္စိမ္း နက္၊ ပင္စိမ္းညိဳ၊ ပင္စိမ္းႀကီး၊ ဗလရွင္ကင္ဟူ၍ ပင္စိမ္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကသည္။

ျမန္မာေဆးက်မ္း အလိုအရ ပင္စိမ္းသည္ ပူ၏၊ စပ္၏၊ အနည္းငယ္ခါး၏၊ ေလသလိပ္ကို ႏိုင္၏၊ ဆီးကိုႏိုင္၏၊ ေလကို သက္ေစျပီး ေသြးကို တက္ေစ ႏိုင္သည္၊ ရင္က်ပ္နာ၊ အစာမေၾက၊ ခၽြဲက်ပ္နာတို႔ကို ႏိုင္၏၊ ေခ်ာင္းဆိုးနာ၊ ပိုးနာ၊ ထိုးက်င္ေသာအနာကို ပယ္ႏိုင္၏။

အစာေၾကျခင္း၊ ခံတြင္းေကာင္းျခင္း၊ အနံပေကာင္းျခင္း၊ အသံသာျခင္း၊ အသက္ရွည္ျခင္းကို ရရွိေစသည္။ လူကို အက်ိဳးပြားေစသည္။

ပင္စိမ္းရြက္ ပင္စိမ္းအေစ့မ်ားကို ျမန္မာတိုင္းရင္းေဆးပညာတြင္ အသံုးျပဳပံုမ်ားမွာ ေအာက္ပါ အတိုင္း ျဖစ္ပါသည္။

(၁) နားကိုက္= ပင္စိမ္းရြက္ကို မီးအံုးျပီး နားထဲသို႔ အရည္ ႏွစ္စက္ေလာက္ က်ေအာင္ ညႇစ္ထည့္ေပးပါ။

(၂) သြားကိုက္= ပင္စိမ္းသတၳဳရည္ႏွင့္ ငရုတ္ေကာင္း၊ ပရုတ္တို႔ကို ႀကိတ္ျပီး အလံုးကေလးမ်ားလံုး၍ သြားပိုးစားသည့္ သြားအေခါင္းထဲသို႔ ထည့္ေပးပါ။ ေပ်ာက္ကင္းသြားပါမည္။

(၃) ကေလး ေက်ာပူ ေခါင္းပူ= ပင္စိမ္းရြက္နဲ႔ ကြမ္းရြက္ ဆတူယူ၍ က်ပ္ခိုးႏွင့္ နႏြင္းမႈန္႔ အနည္းငယ္ျဖင့္ ေရာႀကိတ္ျပီး လိမ္းေပးပါ။ (တကုိယ္လံုး ခပ္ပါးပါး လိမ္းေပးပါ)

(၄) ေခါင္းတျခမ္းကိုက္= ပင္စိမ္းရြက္သတၳဳရည္ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ ညႇစ္ရည္ကိုယူ၍ နားထင္ႏွင့္ နဖူးတြင္ လိမ္းေပးပါ။

(၅) ဆီးခ်ဳပ္၊ ဆီးေအာင့္၊ အသည္းေရာင္၊ အသားဝါ= ႏွမ္းေစ့ႏွင့္ ပင္စိမ္း ေစ့ကို ဆတူႀကိတ္ျပီး ထန္းလ်က္နဲ႔ ေတ၍ ဆီးကင္းေလာက္ အလံုးေလးမ်ား လံုးထားပါ။ ေျခာက္ေအာင္ ေနလွန္းျပီး နံနက္-ည တလံုးက်စီ စားေပးပါ။
ထိုသို႔စားေပးျခင္းျဖင့္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ၊ ျမင္းသရိုက္နာ ေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္၏။

(၆) သားသမီး ေဝးလိုေသာ္= ပင္စိမ္းရြက္ လက္တြင္းတဆုပ္ ျပဳတ္ရည္ တပန္းကန္ကို ဥတုေသြးလာျပီးသည့္ ေနာက္သံုးရက္ ဆက္တိုက္ ေသာက္ ေပးပါ။

(၇) အဖ်ားနာတာရွည္= နံနက္ေစာေစာ ပင္စိမ္းရြက္သတၳဳရည္ ေၾကြဇြန္းသတၳဳရည္ တဇြန္းက် ေသာက္ေပးပါ၊ အဖ်ားက် သြားပါမည္။

(၈) ငွက္ဖ်ား= ပင္စိမ္း လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ ေလး-ငါးရြက္မွ်ကို ငရုတ္ ေကာင္းေစ့ အနက္ သံုးေစ့၊ တပတ္လွ်င္ ႏွစ္ႀကိ္မ္ မွန္မွန္ေသာက္ေပးပါ။

(၉) ေပြးနာ၊ အေရျပား ယားနာ= ပင္စိမ္းရြက္ကို သံပုရာရည္ႏွင့္ ေရာျပီး ညက္ေနေအာင္ ေထာင္းပါ၊ ထိုေထာင္းထားသည့္ အရြက္ျဖင့္ ပြတ္တိုက္ေပးပါ အံုေပးပါ။

(၁၀) အစာမေၾက၊ ဝမ္းကိုက္= ပင္စိမ္းရြက္ျပဳတ္ရည္ကို ေသာက္ေပးပါ။ သတၳဳရည္ေသာက္ေပးပါ။

(၁၁) လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အသံဝင္= ပသ္စိမ္းေစ့ (ပင္ပြား)ကို ေရစိမ္၍ ထိုေရကို ေသာက္ေပးပါ။

(၁၂) အိုင္းအနာ၊ အဖုအနာ= ပင္စိမ္းရြက္ျပဳတ္ရည္ကို အဖုအနာမ်ားႏွင့္ အိုင္းနာမ်ားအေပၚ ဖန္ရည္ေဆးေပးပါ။ အနာ၌ ပိုးတြယ္ခဲ့လွ်င္ ပင္စိမ္းရြက္ ေျခာက္မႈန္႔ကို ျဖဴးေပးပါ။

(၁၃) အေရျပားအနာမ်ား= (အေရျပားေရာဂါဟူသမွ်) ပင္စိမ္းရြက္ သတၳဳရည္ (၅၀)က်ပ္သား၊ ႏွမ္းဆီ (၁၅)က်ပ္သား ေရာ၍ မီးမွ်ဥ္းမွ်ဥ္းႏွင့္ ေရခန္းသည္ အထိ ခ်က္ေပးပါ။ ထိုဆီျဖင့္ အေရျပားနာ၊ ယားယံနာ ဟူသမွ် လိမ္းေပးပါ။
ယင္းဆီသည္ ေရေႏြးအၾကမ္းပန္းကန္ တလံုးထဲသို႔ ဆီႏွစ္စက္ သံုးစက္ ခ်ေပးျပီး ပူပူေလး မႈတ္၍ ေသာက္ေပးပါက ႏွာေစး အေအးမိ ေခ်ာင္းဆိုး ေရာဂါမ်ားကိုပင္ ေပ်ာက္ေစပါသည္။ ထိုဆီျဖင့္ လိမ္းထားပါက မွက္ ျဖင္မ်ား မကိုက္ပါ။

(၁၄) ဗိုက္ေၾကာျပတ္= (ကုိယ္ဝန္ေဆာင္) ဗိုက္ေၾကာျပတ္ျပီး ယားယံေနပါက ပင္စိမ္းရြက္ေျခာက္မႈန္႔ ျဖဴးျပီး ပြတ္သပ္ေပးပါ။

(၁၅) ဝက္ျခံ၊ တင္းတိပ္၊ ညႇင္း၊ အျဖဴကြက္=ပင္စိမ္းရြက္ သတၳဳရည္ကို လိမ္းေပးပါ။

(၁၆) ကေလး သန္က်= ပင္စိမ္းသတၳဳရည္ကို တိုက္ေပးပါ။

(၁၇) နားအူ၊ နားကိုက္၊ နားျပည္ယို= ပင္စိမ္းရြက္ သတၳဳရည္ကို ဇြန္းျဖင့္ ထည့္၍ မီးျဖင့္အပူေပးပါ။ ထိုသတၳဳရည္ ေႏြးေႏြး ႏွစ္စက္ သံုးစက္ခန္႔ ထည့္ပါ။

(၁၈) ႏွာေခါင္းႏွာပိတ္၊ ႏွာေခါင္းအတြင္းေျမႇးေရာင္= ပင္စိမ္းရြက္ကို အေျခာက္လွန္းျပီး ညက္ေနေအာင္ အမႈန္႔ ေထာင္းပါ။ ႏွာေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳပါ။

(၁၉) ငွက္ဖ်ားတုန္ခ်မ္း= ပင္စိမ္းအျမစ္ကို ေရသံုးခြက္တခြက္တင္ က်ိဳျပီး ေသာက္ေပးပါ။ ေခၽြးထြက္လာျပီး အဖ်ားက်သြားပါမည္။

(၂၀) ပ်ား၊ ပုရြက္ဆိတ္၊ ကင္း အဆိပ္ရွိအေကာင္ ကိုက္လွ်င္=ပင္စိမ္းပင္ ပဥၥငါးပါးကို ထုေထာင္းျပီး အံုေပးပါ။

(၂၁) လည္ေခ်ာင္းနာ၊ ပန္းနာ၊ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုး=ပင္စိမ္းပြင့္ အတ့လိုက္ကို ခ်င္းေျခာက္၊ ၾကက္သြန္နီႏွင့္ ထုေထာင္း၍ ပ်ားရည္ႏွင့္ ေရာ၍ လွ်က္ေပးပါ။ သလိပ္မရသည့္ ေခ်ာင္းဆိုးနာမ်ား ေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္။

(၂၂) သားသမီး ေဝးလိုေသာ= အမ်ိဳးသားမ်ား ပင္စိမ္းရြက္ဆယ္ရြက္ကို ေန႔စသ္စားေပးပါ။ က်န္းမာေရးကို လံုးဝ မထိခိုက္ေစဘဲ ပိုမို၍ သြက္လက္ ထက္ျမက္ေစေၾကာင္း အိႏၵိယေဆးသုေတသနမွ ထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပခဲ့၏။

(၂၃) ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္= ပင္စိမ္းရြက္ သတၳဳရည္ကို ပ်ားရည္ႏွင့္ ဆတူ ေရာျပီး တေန႔သံုးႀကိမ္ ေသာက္ေပးပါ။ သလိပ္ရႊင္ျပီး ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ ေစ၏။

(၂၄) အစာအိမ္အခ်ဥ္ေပါက္ေလနာ= ပင္စိမ္းရြက္ေျခာက္ကို ေရေႏြးစိမ္၍ ေရေႏြးၾကမ္းေသာက္သလို ေသာက္ေပးပါ၊ ကေလးမ်ား ေလထိုး၊ ေလေအာင့္ ေရာဂါပါ ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္ပါသည္။

(၂၅) အေအးမိ၊ ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုး= ပင္စိမ္းရြက္အစိုကို သံုးခြက္ တခြက္တင္ က်ိဳျပီး ပူပူေလးေသာက္ေပးပါ။ တုပ္ေကြး ေရာဂါမ်ားကိုပင္ ေပ်ာက္ကင္း ေစႏိုင္ပါသည္။

(၂၆) အဆုတ္ေရာဂါ၊ ပန္းေသ ေရာဂါ၊ မ်က္စိေရာဂါ၊ ေခ်ာင္ဆိုးပန္းနာ= ေမ်ာက္သား ကိုကင္၍ ပင္စိမ္းႏိုင္ႏို္င္ႏွင့္ ေၾကာ္စားပါ။

(၂၇) ေလငန္း၊ ေလျဖတ္၊ အဆစ္ေရာင္= ပင္စိမ္းပဥၥငါးပါးကို ေရေႏြးေဖ်ာ၍ အေငြ႔ကိုရွဴေပးပါ။

(၂၈) ေျမြႏွင့္ အဆိပ္ရွိသတၱဝါ ကိုက္ခဲပါက= ပင္စိမ္းရြက္ႏွင့္ ပ်ဥ္းေတာ္သိမ္ ရြက္ကို ဆတူႀကိတ္၍ ဆီးသီးလံုးခန္႔ နံနက္တလံုး၊ ညတလံုး စားေပးပါ။ ကိုက္ခံရသည့္ ဒဏ္ရာတြင္ ႀကိတ္ဖတ္ကို အံု၍ အဝတ္ျဖင့္ စည္းေပးပါ။

(၂၉) သူငယ္နာ ေက်ာပူေခါင္းပူ= ပင္စိမ္းရြက္၊ ကြမ္းရြက္၊ နႏြင္းမႈန္႔၊ က်ပ္ခိုး အနည္းငယ္ ေရာႀကိတ္၍ ကေလးကို ခပ္ပါးပါး လိမ္းေပးပါ။ ဦးေခါင္းမွ ေျခဖ်ား အထိ သပ္ခ်ေပးပါ။

(၃၀) မီးဖြားျပီးစ အပုပ္ဆန္= ပင္စိမ္းရြက္ ေၾကာ္စားပါ။

(၃၁) ပန္းေသ၊ ပန္းညႇိဳး၊ ဝမ္းပ်က္= ပင္စိမ္းရြက္ကို ငါးခူ၊ ငါးက်ည္းႏွင့္ျဖစ္ေစ ဆိတ္သား၊ ခိုသားႏွင့္ျဖစ္ေစ ေၾကာ္စားေပးပါ။ (သို႔) ငါးပေနာ္ႏွင့္ ေၾကာ္စားပါ။

(၃၂) ဆီးေရာဂါ= ပင္စိမ္းရြက္ရည္ လိမ္းေပးပါ။ အပူျငိမ္းျပီး အဆိပ္ကို ေၾကေစသည္။

(၃၃) ကင္းျမီးေကာက္ကိုက္= ပင္စိမ္းရြက္ႀကိတ္၍ အံုေပးပါ။

(၃၄) ေခ်ာင္းဆိုးနပန္းနာ= ပင္စိမ္းပြင့္၊ ခ်င္းေျခာက္၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ ထုေထာင္း၍ ပ်ားရည္ႏွင့္ လ်က္ေပးပါ။

(၃၅) သလိပ္ကပ္ ခၽြဲက်ပ္= ပင္စိမ္းရြက္ကို လက္တဆုုပ္ခန္႔ခူး၍ အရည္ ထြက္ေစရန္ ႀကိတ္ေျခညႇစ္ေပးပါ။ ထြက္လာသည့္ အရည္အား ေရက်က္ ေအးႏွင့္ ေသာက္ေပးပါ။ တေန႔လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္ ေသာက္ေပးပါ။ ေန႔လယ္ မြန္းတည့္ ေသာက္ပါ။ သံုးရက္ ဆက္ေသာက္ေပးပါ။

(၃၆) ဆီးေရာဂါ၊ ေသြးအက်ိတ္ အခဲေရာဂါ၊ ဆီးပုပ္၊ ဓာတ္ပုပ္၊ သလိပ္ပုပ္= ပင္စိမ္း အေစ့ကို အေျခာက္လွန္းျပီး အနည္းငယ္ ေထာင္းပါ၊ ႏြားႏို႔ သၾကား တို႔ႏွင့္ ေဖ်ာ္ေသာက္ေပးပါ။ အထက္ပါ ေရာဂါမ်ားသာမက ေသြးအက်ိတ္ အခဲ ေရာဂါမ်ားပင္ ေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္။

(၃၇) ဆီးေအာင့္၊ အေမာသက္သာ=ပင္စိမ္းေစ့ကို သၾကားရည္ႏွင့္ ေဖ်ာ္ရည္ ျပဳ၍ ေသာက္ေပးပါ။

(၃၈) မစားခ်င္၊ မေသာက္ခ်င္၊ အစာအိမ္ေလနာ၊ ဝမ္းနာ=ပင္စိမ္းရြက္ သတၳဳရည္ျပဳ၍ ေသာက္ေပးပါ။

(၃၉) ႏွလံုး၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ႏွမ္းေစ့= ပင္စိမ္းႏွင့္ ထန္းလ်က္ကို ဆတူ ႀကိတ္၍ ပ်ားရည္ႏွင့္ေတပါ။ နံနက္ တလံုး၊ ညအိပ္ရာဝင္ တလံုး စားေပးပါ။ ထိုသို႔ စားေပးျခင္းျဖင့္ သြားဖံုးေရာင္ျခင္း၊ သြားကိုက္ျခင္း၊ နားကိုက္ျခင္း မ်ားအျပင္ ေပြး၊ ဝဲ၊ ႏွင္းခူနာႏွင့္ ျမင္းသရိုက္ေရာဂါမ်ားကိုပါ ေပ်ာက္ကင္းေစ ပါသည္။

(၄၀) သားက်ည္းကိုက္၊ သားအိမ္ေလွ်ာ၊ ႏို႔ေခ်ာင္းပိတ္၊ ဆီးေအာင့္= ပင္စိမ္း ရြက္ကို ငါးက်ည္း ေျခာက္ႏွင့္ ေၾကာ္စားေပးပါ။ ထိုသို႔ စားေပးျခင္းျဖင့္ မီးဖြား ျပီးစ အပုပ္ဆန္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားပင္ ေပ်ာက္ကင္းေစ ပါသည္။ အစား မွား၍ ေဆးမွား၍ ေအာ့အန္ျခင္းမ်ားကိုပင္ ေပ်ာက္ကင္းေစ၏။

ပင္စိမ္း၏ ဂုဟ္အစြမ္းအက်ိဳးမ်ားကား မ်ားျပားလွပါသည္။ ဉာဏ္ရွိသလို စားသံုး ေပးျခင္းျဖင့္ ေရာဂါမ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းေစသည့္ ပင္စိမ္းရြက္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။

ပဒိုင္းပင္၏ ေဆးဖက္၀င္ အသံုးျပဳပံု

ပဒိုင္းပင္၏ ေဆးဖက္၀င္ အသံုးျပဳပံု

Solanaceae မ်ိဳးရင္း၀င္ျဖစ္ျပီး၊ ရုကၡေဗဒ အမည္မွာ – Datura stramonium Linn ျဖစ္ပါတယ္၊၊ အဂၤလိပ္အမည္ - Devill’s apple : Thorn apple : Stramonium. ျဖစ္ပါတယ္၊၊ ျမန္မာ အမည္ - ပဒိုင္း အျခား အမည္ - ေဆးမင္းရာဇာ လို ့လဲေခၚပါတယ္၊၊ ထိုင္းမွိဳင္းမူးေ၀ျပီး စိတ္ကို ေျပာင္းလဲေစေသာ သတၱိ ရွိလို ့ ပန္းထိုင္း>ပတိုင္း> ပဒိုင္း ဟု အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ပါဠိ အမည္ ကေတာ့  ဥမတၱက ၊ မာတုလ လို ့ေတြ ့ရပါတယ္၊၊

ပဒိုင္းပင္သည္ အပင္ငယ္ျဖစ္ျပီး ၂ေပ - ၃ ေပ ခန္ ့ျမင့္ႏိုင္ပါတယ္၊၊ ပင္စည္ရိုးနဲ ့အပြင့္ကို စြဲျပီး ပဒိုင္းျဖဴ ၊ ပဒိုင္း၀ါ ၊ ပဒိုင္းနက္ ဆိုျပီး ခြဲျခားထားၾကပါတယ္။ 

အရြက္သည္ ရြက္လြဲထြက္ျပီး အရင္းပိုင္းက်ယ္ကာ အဖ်ားပိုင္ ရွဴးသြား ျပီး ရြက္ရင္း ညီညာမွဳ မရွိပဲ တဖက္တို တဖက္ရွည္ ျဖစ္ေနပါတယ္၊၊ ရြက္ညွာမွာ ရွည္ျပီး ရြက္ေၾကာမ်ား ထင္ရွား ေၾကာင္း ေတြ ့ရတယ္၊၊ ရြက္နားမ်ားတြင္ အတြန္ ့ေလးမ်ားပါပါတယ္၊၊

အပြင့္သည္ ေခါင္းေလာင္းပံု ျဖစ္ျပီး အရြယ္အစား အေတာ္ၾကီးပါတယ္။ တပြင့္ျခင္း ပြင့္ကာ အပြင့္ ၁ ထပ္မွ ၃ ထပ္ ရွိပါထယ္၊၊ အပြင့္ ၃ ထပ္ရွိရင္ ပဒိုင္း ခတၱာ ဟုေခၚၾကပါတယ္။ အပြင့္ ခရမ္း နက္ေရာင္ရွိေသာ အပင္ကို ေဆးဖက္၀င္ အသံုးမ်ားပါတယ္။

အသီးသည္ တလံုးျခင္း သီးေသာ အသီးမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အခ်င္း ၁.၅ လက္မမွ ၂ လက္မ အထိ ရွိပါတယ္။ အသီးေပၚတြင္ ဆူးေလးမ်ားရွိေၾကာင္းေတြ ့ရပါတယ္။ အေစ့ ေလးမ်ားကေတာ့ အနက္ေရာင္ရွိပါတယ္၊၊

ပဒိုင္းပြင္းသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေတာ္သလင္းလ မွ တေပါင္းလ အတြင္း မ်ားစြာ ပြင့္ေသာလည္း အျခားေသာ လမ်ားတြင္ အသင့္အတင့္ ပြင့္ေၾကာင္းေတြ ့ရပါတယ္၊၊ ပဒိုင္းပြင့္ရဲ့၀တ္ရည္ကို စုပ္ယူေသာ ပ်ားပတုန္းတို ့သည္ ထိုင္းမွိဳင္းရစ္မူးျပီး ေျမသို ့ၾကရပါတယ္။

ပဒိုင္းသည္ အဆိပ္ပင္ ျဖစ္ကာ ပဥၥငါးပါးလံုး အဆိပ္ရွိ ပါတယ္၊၊ အဆိပ္အမ်ိဳးအစားအေနျဖင့္ ထာ၀ရ အဆိပ္မ်ိဳးျဖစ္ကာ ဥပါ၀ိသ ေခၚ အဆိပ္ငယ္မ်ိဳးတြင္ ပါ၀င္ေၾကာင္း က်မ္းမ်ားတြင္ ေတြ ့ရပါတယ္၊၊

ပဒိုင္းအဆိပ္သင့္ေသာ လကၡဏာ မ်ား မွာ

-       အသားအေရကို ေျခာက္ေသြ ့ေစျခင္း

-       မ်က္လံုးေၾကာ က်ယ္ျပန္ ့ေစျခင္း

-       ပါးစပ္ႏွင့္ လွ်ာတို ကို ေျခာက္ ေသြ ့ေစျခင္း

-       ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာရံုေၾကာတို ့ကို ထံုထိုင္းေစျခင္း

-       အသိဥာဏ္ ပ်က္စီးေစျပီး ရူးသြပ္ေစျခင္း

စသည္တို ့ျဖစ္ပါတယ္၊၊

ေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳရာတြင္စင္ၾကယ္္ေအာင္ ျပဳျပင္(သုဒၵျပဳ) ျပီးမွ သံုးရပါမယ္၊၊

စင္ၾကယ္ေအာင္ျပဳလုပ္ပံုမွာ - အသံုးျပဳလိုေသာ ပဒိုင္းပင္၏ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုခုကို ႏြားႏို ့တြင္ တစ္ နာရီၾကာေအာင္ ျပဳတ္ရမယ္၊၊ ထိုသို ့သံုးၾကိမ္ ျပဳျခင္းျဖင့္ ပဒိုင္းရွိ အဆိပ္ဓါတ္တို ကုန္ခမ္းသြား ပါမယ္၊၊  ထုိအခါမွ အသံုးျပဳရေၾကာင္း ေရွးေဟာင္းေဆးက်မ္းမ်ားမွာ ျပဆိုထားပါတယ္၊၊

     ပဒိုင္းအဆိပ္သင့္ပါက ေျဖေဆးအျဖစ္ ` ပဒိုင္းသီးစားေသာ မရူးေလာ၊ အမဲေျခာက္ဖုတ္စားေသာ မေပ်ာက္ေလာ ´ ဟူေသာ ေလာက်မ္းအရ အမဲေျခာက္ဖုတ္ ေၾကြးပါ၊

     အဆိပ္ေျဖက်မ္းအရ ` ေဒါက္ရပ္ေခါက္ႏွင့္ ထန္းလ်က္ေကြ်းပါ ၊၊ ၾကိတ္၍ ေပးရပါတယ္၊၊ ထန္းလ်က္ သက္သက္ေကြ်းလည္း ရပါတယ္ ၊

ေဆးအသံုးျပဳပံု

၁ -           အမ်ိဳးသမီးမ်ား သားျမတ္တြင္အၾကိတ္အဖု ျဖစ္ျခင္း အတြက္ ပဒိုင္းရြက္ကို နႏြင္းနဲ ့ၾကိတ္ျပီး အံုေပးပါ၊၊

၂ -  အဆစ္ေရာင္ေရာဂါႏွင့္  အရိုးအဆစ္ ကိုက္ခဲျခင္းပါက ပဒိုင္း၇ြက္ကို မီးကင္၍ ကပ္ေပးပါ ၊၊

၃ - ပန္းနာရင္ၾကပ္ ေရာဂါတြင္ ပဒိုင္းရြက္ေျခာက္ကို ေဆးေပါ့လိပ္တြင္ထည့္ျပီး ေသာက္ေပးပါ၊၊

၄ - အဆိပ္သုတ္သင္ျပီးေသာ ပဒိုင္းေစ့ကို ၾကိတ္ျပီး၊ သြားဖံုးရင္းတြင္သိပ္ေပးပါက သြားနာ သြားကိုက္ျခင္း ကို ေကာင္းေစပါတယ္၊၊

၅ - ေခါင္းကိုက္ မ်က္ရိဳးကိုက္ခါးကိုက္ ဒူလာ အေညာင္း အကိုက္ ေ၀ဒနာတြင္ အဆိပ္သုတ္သင္ျပီးေသာ ပဒိုင္းေစ့ကို အမွဳန္ ့ျပဳ၍ ႏွမ္းဆီတြင္ ၇ရက္စိမ္ျပီး ပြတ္လိမ္းေပးပါ၊၊ အ၀တ္ပါးပါးႏွင့္ စည္းထားေပးပါ၊၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဓမၼတာလာစဥ္ ကုိက္ခဲျခင္း၊ ေ၀ဒနာ အတြက္ ဆီးခံုေပၚတြင္လိမ္းေပးျခင္းျဖင့္ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္္၊၊

၆ - ေခ်ာင္းဆိုး၊ ရင္ၾကပ္ ပန္းနာ ေရာဂါတြင္  ပဒိုင္းသီးကို ျပာခ်ျပိး ဆားပုပ္ ႏွင့္ဆတူ စပ္ကာ သံပုရာရည္ ေရွာက္ရည္ႏွင့္ ေရာစပ္ ေသာက္သံုးပါ ၊၊

၇ - ေခြးရူးဆိပ္ေျဖေဆး အျဖစ္ ပဒိုင္းျမစ္ကို ဆန္ေဆးရည္ႏွင့္ေသြး၍ တိုက္ျပီး အမဲေျခာက္ဖုတ္ ေကြ်းပါ၊၊

ေခြးရူးေရာဂါကုေဆး အျဖစ္ ေဆးက်မ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ ေဆးဖက္၀င္ အပင္ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္ ၊၊

          သံုးတက္လွ်င္ေဆး မသံုးတက္လွ်င္ ေဘး ဆို သည့္စကားအတိုင္း ဆုပ္လွ်င္စူး စားလွ်င္ရူး ဟု လူတို့ ေခၚေ၀ၚေနေသာ ပဒိုင္းပင္ သည္ သံုးတတ္ေသာ သမားေတာ္တို ့အတြက္ အသံုးခ် ေဆးဖက္၀င္အပင္တမ်ိဳး ျဖစ္ေပသည္၊၊

၀င္းသူရညြန္ ့

 

ျမန္မာရိုးရာ တိုင္းရင္းေဆးပညာ ဆိုင္ရာ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား

ျမန္မာရိုးရာ တိုင္းရင္းေဆးပညာ ဆိုင္ရာ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား

ျမန္မာတိုင္းရင္းေဆးပညာကို ေလ့့လာလိုက္စားသူတို ့သည္ ေဆးက်မ္းမ်ားတြင္ျပညြန္းေသာ ေ၀ၚဟာရမ်ားကို အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူရတြင္ အခတ္အခဲ မ်ား ရွိေနၾကပါတယ္၊၊ အဓိပၸါယ္ အေကာက္လြဲ ပါက ေဆးနည္း မွားယြင္းမွဳ မ်ား ျဖစ္ကာ ေဆးရဲ့ အာနိသင္ မရပဲ အျပစ္ျဖစ္ျပီး အႏၵရာယ္ မ်ားပင္က်ေရာက္နိုင္ပါတယ္၊၊ 

ဒါေၾကာင့္ အေရးပါ အသံုးမ်ားေသာ တိုင္းရင္းေဆးဆိုင္ရာ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ အခ်ိဳ ့ ကို   ေရးသား တင္ျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္၊၊

၁ ။ ပဥၥငါးပါး              သစ္ပင္၏ အရြက္ ၊ အပြင့္ ၊ အသီး ၊ အေခါက္ ၊အျမစ္ ဟူေသာ ေဆးဖက္၀င္ အစိတ္အပိုင္း ငါးမ်ိဳး ။

၂ ။ သတၱဳရည္            သစ္ပင္၏ အရြက္ ၊ အပြင့္ ၊ အသီး ၊ အေခါက္ ၊ အျမစ္ တမ်ိဳးမ်ိဳး ကို ၾကိတ္ညစ္ ရေသာ အရည္ ၊၊

၃ ။ ျပဳတ္ရည္             အပင္၏ အေခါက္ အသီး အရြက္ စသည္ အစိတ္အပိုင္း လက္တဆုပ္ စာ( ၃က်ပ္သား- ၅ က်ပ္သား) အား ေရ  လက္ဖက္ရည္ ပန္းကန္ လံုး (၃) လံုး  (၂၄ က်ပ္သား) ထည့္ကာ ျပဳတ္ရည္ လက္ဖက္ရည္ ပန္းကန္ (၁) လံုး (၈) က်ပ္သာား က်န္သည္ အထိ က်ိဳထားေသာ ေဆး ရည္ ။

၄ ။ အမွဳန္ ့                သစ္ပင္၏ ပဥၥငါးပါး မွ တမ်ိဳးမ်ိဴးကို အေျခာက္လွမ္း ကာ နွဴးညံ့ေသာ ေဆးမွဳန္ ့မ်ားရရွိသည္ အထိ ေထာင္းထုၾကိတ္ယူရေသာ အမွဳန္ ့။

၅ ။ အေခါက္              သစ္ပင္၏ ပင္စည္မွ ရေသာ အေခါက္ ။

၆ ။ အျမစ္ေခါက္           သစ္ပင္၏ အျမစ္မွ ရေသာ အေခါက္ ။

၇ ။ ဇြန္း                    လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ။

၈ ။ ပန္းကန္လံုး                     ေကာ္ဖီ ၊ လက္ဖက္ရည္ ေသာက္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ ပန္းကန္လံုး ။

၉ ။ အၾကမ္းပန္ကန္      ေရေႏြးၾကမ္း လက္ဖက္ရည္ၾကမ္း ေသာက္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ ပန္းကန္လံုး ။

၁၀။ ေရေႏြး               က်ိဳက္က်ိဳက္ဆူေအာင္ မီးျဖစ္ အပူေပးထားေသာေရ ။

၁၁ ။ တစ္ၾကိမ္            တစ္ၾကိမ္ေသာက္ ပမာဏ ။

၁၂ ။ လက္တစ္ဆုပ္      (မ်ားေသာအားျဖင့္) ေဆးဖက္တြင္ အသံုးျပဳေသာ အရြက္ လက္တဆုပ္စာ ပမာဏ အေလးခ်ိန္  (၃) က်ပ္သားမွ (၅) က်ပ္သားခန္ ့အထိ ။

၁၃ ။ ကေလး             အသက္ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ ( ၁ နွစ္မွ ၁၂ နွစ္ၾကား ) ။

၁၄ ။ လူၾကီး               အသက္ ၁၂ နွစ္ အထက္ ။

၁၅ ။ အမွဳန္ ့ျပဳလုပ္       ေနရိပ္တြင္ ေျခာက္ေသြ ့ေအာင္ ျပဳလုပ္ျပီး ၾကိတ္ထားေသာ အမွဳန္ ့။

၁၆ ။ ေသြးရည္           ေဆး ပစၥည္း (သို ့)ေဆးေတာင့္အား ေရျဖင့္ ပ်စ္ပ်စ္ေသြး ရေသာ အရည္ ၊၊

တိုင္းရင္းေဆးဆိုင္ရာ ေ၀ၚဟာရမ်ား အနက္မွာ အေရးပါျပီး အသံုးမ်ားေသာ ေ၀ၚဟာရ အသံုးအနွဳန္း အခ်ိဳ ့ ကို အဓိပါယ္ ဖြင့္ဆိုျပီး ေရးသား တင္ျပေပးလိုက္ပါတယ္ ။ ထပ္မံ ေတြ ့ရွိပါကလဲ တင္ျပေပး သြားမွာ 

 ျဖစ္ပါတယ္ ၊၊ 

၀င္းသူရညြန္ ့

(၁-၅-၂၀၁၃)